От Deli2
К All
Дата 27.11.2001 16:22:22
Рубрики Древняя история; 11-19 век; Армия;

Несколько сражений 16-17 веков

Несколько описаний битв, информации о которых не так уж много в и-нете и в литературе. Правда, на белоруском языке, но это не очень далеко от великого и могучего...

С уважением

8 верасня 1514. Бітва пад Воршай

На зыходзе 1512 года Маскоўская дзяржава распачала новую вайну за «искони русские земли» - Беларусь і Ўкраіну, што ўваходзілі ў склад Вялікага Княства Літоўскага і пад уладаю Маскоўшчыны ніколі не знаходзіліся.
Фарпостам Княства на ўсходзе быў старажытны беларускі горад Смаленск. У ліпені 1514-га яго ўзяло ў аблогу велізарнае 80-тысячнае войска маскоўцаў, папоўненае наёмнікамі з заходнеэўрапейскіх краінаў. Па гарадскіх умацаваннях амаль бесперапынна білі трыста гарматаў. Ваявода Юры Салагуб капітуляваў.

Натхнёны поспехам маскоўскі князь Васіль ІІІ кінуў свае войскі ўглыб Беларусі. Услед за Смаленскам здаліся ворагу Крычаў, Амсціслаў і Дуброўна. Крамлёўскі валадар быў настолькі ўпэўнены ў сваёй перамозе, што пад час адной з застоліц загадаў сваім ваяводам «войскі літоўскія і польскія з каралём да Масквы як быдла пугамі гнаць». Над дзяржаваю сапраўды навісла смяротная небяспека.

Вялікі князь Жыгімонт Стары здолеў сабраць пад свае сцягі ў Менску толькі трохі болей за 30 тысяч ваяроў. Тут былі 16 тысяч коннікаў паспалітага рушання Вялікага Княства пад камандаваннем славутага гетмана Канстанціна Астрожскага, 14 тысяч польскіх конных жаўнераў, тры тысячы найманай пяхоты і 2500 шляхцічаў-добраахвотнікаў з Польшчы. Жыгімонт з чатырохтысячным войскам застаўся ў Барысаве, а асноўныя сілы на чале з Астрожскім рушылі насустрач варожай ардзе. Пры канцы жніўня адбыліся першыя сутычкі з ворагам на рэках Бярэзіне, Бабры і Друці.

Пасля некалькіх паразаў расейскае войска спынілася паміж Воршай і Дуброўнай на рэчцы Крапіўне. Тут і адбылася вырашальная бітва. Частка конніцы Астрожскага ўброд і наўплаў - без стратаў - пераправілася цераз Дняпро. Астатнія коннікі, пяхота і артылерыя пераадолелі раку трохі вышэй, па таемна наведзеным наплыўным мосце. Палкі Канстанціна Астрожскага пачалі шыхтавацца насупроць стану маскоўцаў уначы з 7 на 8 верасня. У цэнтры гетман паставіў 16 тысячаў ліцьвінскай конніцы, па баках - палякаў. Наперадзе былі сабраныя сама трапныя стралкі.

На досвітку пад гукі трубаў і бубнаў маскоўскія ваяводы Чаляднін і Булгакаў-Голіца павялі палкі ў першую атаку. Астрожскі звярнуўся да сваіх ваяроў з кароткай гарачаю прамовай: «Мужныя рыцары! Няхай доблесць і мужнасць вашы будуць вартыя слаўных бацькоў!..»

Няўдача першай атакі не надта збянтэжыла Чалядніна і Голіцу: у іх была амаль трохразовая перавага - 80 тысяч супроць 30. Такая самаўпэўненасць саслужыла ваяводам дрэнную службу. Яны кепска ўзаемадзейнічалі і нават не лічылі патрэбным дапамагаць адзін аднаму. Калі ваяры Астрожскага ўдарылі па палках Булгакава-Голіцы, Чаляднін ад бою ўхіліўся, а калі ўдар абрынуўся на ягоных ваяроў, Голіца адплаціў тым сама.

Спроба абысці нашае войска і наляцець з тылу не ўдалася, і пасля паўдня маскоўскія ваяводы кінулі на праціўніка галоўныя сілы. Сеча дасягнула найвышэйшага напалу. Гетман быў сярод сваіх жаўнераў. Ягоная ўзнятая над галавою булава дадавала мужнасці слабейшым.

І раптам здарылася нечаканае: конніца Астрожскага завагалася, спыніла націск, а потым і наагул пакацілася назад. Расцягнутыя баявыя парадкі маскоўцаў з пераможнымі крыкамі перайшлі ў наступ. Колькі хвілінаў коннікі і сапраўды ўцякалі, а тады знячэўку крута павярнулі ўбок. Расейская дваранская конніца апынулася перад пакінутымі ў засадзе гарматамі.

Смяротны град артылерыі спыніў атаку. Чужынцы, збіваючыся ў бязладныя натоўпы, замітусіліся і паказалі нядаўнім «уцекачам» спіны. Конніца Астрожскага рассекла сціжму заваёўнікаў на часткі і рассеяла іх па шырокім прырэчным полі. Ворагаў гналі і секлі яшчэ пяць вёрстаў. Вада ў Крапіўне пачырванела ад крыві і, паводле падання, выйшла з берагоў, бо целы мноства забітых загацілі раку. Шмат хто знайшоў сваю смерць у Дняпры, у навакольных лясах і балотах.

Летапісы і кронікі паведамляюць, што маскоўская раць страціла забітымі блізу 40 тысячаў. Чаляднін, Булгакаў-Голіца і яшчэ восем ваяводаў трапілі ў палон. Разам з імі ў руках у пераможцаў апынуліся дзве тысячы «дзяцей баярскіх» і тры тысячы шэраговых воінаў. Прыгаломшаны весткаю пра поўны разгром свайго войска Васіль ІІІ абвясціў, што ўсе палонныя для яго - мёртвыя, і кінуў іх на вырак лёсу. Булгакаў-Голіца вярнуўся ў Масковію толькі ў 1552 годзе.

Аршанская бітва стала адной з найбуйнейшых у Эўропе ХVІ стагоддзя. Бліскучая перамога нашай зброі аддала ініцыятыву вайны ў рукі Вялікага Княства. Усе захопленыя маскоўцамі гарады, апроч Смаленска, былі вызваленыя. Пачаў развальвацца накіраваны супроць Польшчы і Вялікага Княства Літоўскага таемны альянс Маскоўшчыны і эўрапейскіх дзяржаваў. Крымскія татары, уражаныя перамогаю пад Воршай, на два гады спынілі набегі на Княства і павярнулі сваіх коней у бок Маскоўшчыны.

У снежні 1514 года вялікі гетман Канстанцін Астрожскі трыумфальна ўступіў у сталіцу дзяржавы Вільню. У гонар перамогі на ягоныя сродкі там былі збудаваныя праваслаўныя храмы Святой Тройцы і Святога Мікалая, якія захаваліся дагэтуль.

Студзень 1564. Разгром маскоўцаў на рацэ Уле

Захапіўшы беларускае Прыдзвінне, маскоўцы ўвялі жорсткія акупацыйныя парадкі. Сялянаў і месцічаў гналі ў Маскоўшчыну або змушалі цалаваць крыж на вернасць цару і ваяваць супроць братоў. Даведаўшыся пра непрыхільнасць да новае ўлады, царскія ваяводы пасылалі карныя атрады, якія знішчалі цэлыя вёскі, не літуючы ні жанчын, ні дзяцей. Заваёўнікі занеслі з сабою чуму, што пачалася ў 1563-м і касіла людзей чатыры гады. У рукі да ворагаў трапіла бібліятэка Сафійскага сабора. Каб вынішчыць памяць палачанаў пра сваю дзяржаву і колішнія вольнасці, царскія служкі палілі ці вывозілі старажытныя граматы. Магчыма, якраз тады Беларусь страціла бясцэнны Полацкі летапіс.
Пад маскоўскія гарнізоны ў Прыдзвінні ўзводзіліся новыя замкі. Аўтар «Запісак пра Маскоўскую вайну» Рэйнгольд Гейдэнштэйн пісаў: «На пскоўскай дарозе на паўвыспе паміж рэкамі Дрысаю і Нішчаю супроць літоўскіх фартэцаў Дзісны і Дрысы маскавіты пабудавалі фартэцы: Сокал і Нешчарду на возеры з тым жа назовам, Сітна па дарозе на Вялікія Лукі; потым Каз'ян на рацэ Обалі і Ўсвят на суднаходнай рацэ таго сама назову, што зліваецца з Дзвіною каля Суража. Каз'ян супроцьстаяў Уле, Усвят - Віцебску і Суражу. На левым баку Дзвіны цар пабудаваў у вусці аднайменнай ракі Туроўлю, а на месцы вельмі ўмацаваным і абваколеным з усіх бакоў вадою (на возеры Суша за трыццаць вёрстаў ад Туроўлі) узведзена фартэца Суша, што пагражае Літве. Апрача таго, ён дадаў да пералічаных замкаў Красны, які таксама ляжыць на высокім месцы ў кірунку да Літвы».

Паслам вялікага князя Жыгімонта Аўгуста, якія прыехалі ў Маскву падпісаць замірэнне, Іван ІV паставіў загадзя невыканальную ўмову - вярнуць Інфлянты (Лівонію) і Полацкую зямлю. Між тым у часе перамоваў царскія палкі ўжо збіраліся ў Вязьме, Дарагабужы і Смаленску ў новы паход. Вайна, якая з Інфлянцкай ператварылася ў Полацкую, працягвалася.

Полацкаму намесніку Пятру Шуйскаму было наказана выступіць да Воршы і, сустрэўшыся паблізу яе з ваяводамі Сярэбранымі-Абаленскімі, «выпальваючы Літву», ісці на Менск і Новагародак. Шуйскі з 25-тысячным войскам рухаўся, быццам па сваёй зямлі, - дазоры наперад не пасылаў, панцыры і зброю вёз на санях - і быў за гэта жорстка пакараны.

Даведаўшыся пра рух непрыяцеля, наш вялікі гетман Мікалай Радзівіл, што стаяў у Лукомлі, узяў з сабою адборных коннікаў і на беразе Улы каля вёскі Іванск (цяпер у Чашніцкім раёне) раптоўна ўдарыў па ворагу. Стральцы не паспелі ні надзець браню, ні стаць у палкі. Сеча доўжылася пяць гадзін, а надвечар маскоўцы, кінуўшы абоз, пабеглі. Нашы ваяры да глыбокае ночы ў месяцавым святле пераследвалі і дабівалі захопнікаў. Радзівілу чынна дапамагалі тамтэйшыя жыхары. Просты селянін з Іванска забіў сякераю самога ваяводу Пятра Шуйскага.

Ад куляў, шабляў і дзідаў на берагах Улы палегла дзевяць тысяч маскоўцаў і столькі ж патанула. Як сведчыць польскі храніст Мацей Стрыйкоўскі, мноства чалавечых костак на месцы бітвы можна было ўбачыць яшчэ праз дваццаць гадоў пасля яе. Пераможцы захапілі дванаццаць ваяводаў і абоз з трох тысяч вазоў. Цела князя Шуйскага знайшлі ў рацэ. Радзівіл урачыста ўехаў на ягоным кані ў Вільню, а царскага ваяводу з пашанаю пахавалі там у царкве Багародзіцы.

Бліскучая перамога на Уле сарвала планы царскіх ваяводаў зрабіць паход углыб Вялікага Княства Літоўскага і змусіла іх павярнуць свае палкі ад Воршы назад.

Раз'ятраны разгромам на Уле і ўцёкамі свайго былога паплечніка князя Андрэя Курбскага, Іван Жахлівы шукаў палёгкі ў расправе над полацкім палонам. Аднаго разу проста ад бяседнага стала цар і застоліца кінуліся ў крамлёўскія сутарэнні, дзе сядзелі вязні. Здаволіліся адно тады, як зарэзалі болей за сотню бяззбройных знясіленых людзей, а потым вярнуліся да хмяльных сталоў - дапіваць. Вядома, што ў той разні полацкі шляхціч Быкоўскі выхапіў у цара з рук дзіду, але сілаў на тое, каб адправіць яго ў магілу, ужо не хапіла.

Увосень таго ж 1564 года да Полацка падступіла нашае войска на чале з Радзівілам і Курбскім. На прапанову здавацца новы царскі ваявода Пётр Шчанятаў, ведаючы, што да яго ідуць палкі з Вялікіх Лукаў, адказаў гарматнымі стрэламі. Баючыся акружэння, гетман зняў аблогу і пераправіўся на левабярэжжа. Пасля гэтага на працягу пятнаццаці гадоў значных баявых дзеянняў у полацкім наваколлі не было. Час ад часу адбываліся адно памежныя сутычкі. Атрад Бірулі, напрыклад, разбіў пад пабудаваным маскоўцамі замкам Сітна чатыры сотні стральцоў, захапіў шмат пораху, куляў і 120 цяжкіх стрэльбаў-гакаўніц, а саму фартэцу спаліў.

Зацішша доўжылася, пакуль у снежні 1576 года вялікім князем літоўскім не быў абраны сямігародскі ваявода вугорац Іштван Баторы, або, як яго называлі беларусы, Сцяпан Батура, - выдатны палітык і таленавіты ваявода. Стаўшы на чале дзяржавы, ён прысягнуў заўсёды асабіста ўзначальваць войска і вярнуць усе заваяваныя маскоўскімі царамі землі.

1654. Пачатак вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэчай Паспалітай

Калі казацкае паўстанне на Ўкраіне, узначаленае Багданам Хмяльніцкім, абярнулася цяжкай вайною, якая знясіліла Рэч Паспалітую, у Маскоўскім царстве пачалі старанна рыхтавацца да наступу на захад. Фармальна падставай агрэсіі было абвешчанае заступніцтва за Ўкраіну, якую на просьбу Хмяльніцкага цар далучаў да Маскоўскай дзяржавы, а таксама абарона праваслаўя ад прыцясненняў з боку «проклятых ляхов». Аднак у сапраўднасці маскоўскія ўлады кіраваліся чыста захопніцкімі інтарэсамі. Галоўны ўдар быў скіраваны на Беларусь.
Увесну 1654 года тры вялізныя арміі з трох бакоў (з Вялікіх Лукаў, Масквы і Бранска) уварваліся ў Беларусь. На дапамогу ім Багдан Хмяльніцкі выслаў яшчэ тры палкі казакоў, якія наступалі з поўдня ўздоўж Дняпра. Разам на Беларусь абрынулася прыкладна 100-тысячная армія заваёўнікаў, укамплектаваная найманымі эўрапейскімі афіцэрамі, забяспечаная новай, закупленай на захадзе зброяй, магутнай артылерыяй.

Войска Вялікага Княства, узначаленае вялікім гетманам Янушам Радзівілам, налічвала тады нейкіх 10 тысяч жаўнераў. Ці магло яно абараніць край ад такога нашэсця? Памежныя гарады і замкі былі зусім не падрыхтаваныя да вайны: без запасаў пораху і харчу, з даўно занядбанымі ўмацаваннямі. У Смаленску, прыкладам, муры мелі такія шчыліны, што праз іх пралазіў чалавек. А шляхта, якая мусіла ўтвараць паспалітае рушанне, пакідала ўсходнія раёны Беларусі ды ўцякала далей на захад.

Нягледзячы на безнадзейна малыя сілы, вялікі гетман Януш Радзівіл нейкі час даволі ўдала шкодзіў маскоўскім ваяводам, прыкрываючы галоўны шлях з Смаленска на Менск і Вільню. 12 жніўня 1654 года ён нават выйграў бітву пад Шкловам з утрая большай арміяй ваяводы Я.Чаркаскага. Аднак 24 жніўня пад Шапялевічамі невялікі корпус гетмана быў разбіты арміяй ваяводы А.Трубяцкога. Краіна засталася зусім безабароннай.

Пазбаўленыя дапамогі, беларускія гарады не маглі доўга трымацца. Некаторыя (Полацак, Невель, Рослаў, Магілеў, Чавусы ды інш.) амаль адразу паддаваліся, іншыя ж, такія, як Смаленск, Віцебск, Дуброўна, Горы, Гомель, Друя, Амсціслаў, - пачалі адчайна адбівацца. Цар загадваў сваім ваяводам асабліва бязлітасна распраўляцца з кожным горадам, які, адмовіўшыся ад капітуляцыі, бараніўся, - каб, навучаныя, здаваліся іншыя. Так узорна былі пакараныя здабытыя штурмам Амсціслаў, Друя, Віцебск, а таксама невялікая Дуброўна, што паддалася, паспадзяваўшыся на царскую літасць. Затое Стары Быхаў, які разам з залогай абаранялі месцічы і сяляне, што сышліся з ваколіцаў, заставаўся непрыступным для заваёўнікаў.

У шэрагу ўсходніх раёнаў Беларусі мясцовае насельніцтва спачатку верыла заявам маскоўскіх уладаў пра тое, што вайна распачатая дзеля абароны праваслаўя, і лаяльна паставілася да царскіх ратнікаў. Аднак тыя паводзілі сябе як звычайныя захопнікі. Ваяўнікі Аляксея Міхайлавіча аднолькава бязлітасна чынілі гвалт над усімі, хто трапляўся, не зважаючы на веравызнанне, рабавалі, хапалі ў палон і выводзілі ў сваю дзяржаву. Заняўшы да глыбокай восені таго года беларускія землі з усходу ажно да Дняпра і на поўначы да Дзвіны, царскія ўлады рыхтаваліся да новых захопаў.

Беларускія сяляне з першых месяцаў вайны пачалі ўтвараць аддзелы самааховы. На акупаваных землях яны сыходзілі ў лясы, узбройваліся косамі, віламі, бердышамі ды спрабавалі абараніць ад чужынцаў свае пасяленні, перашкаджалі выводзіць мясцовых людзей у няволю, а таксама дапамагалі войску сваёй дзяржавы і часам уступалі ў адкрыты бой з рэгулярнай арміяй Аляксея Міхайлавіча. Так пачаўся шырокі партызанскі рух - першы ў беларускай гісторыі масавы добраахвотны рух супраціву, фактычна абарончая вайна народа. Асабліва актыўнымі былі сяляне Амсціслаўшчыны. Прыкладам, у ліпені 1654 года трохтысячны аддзел мужыкоў з Калеснікаўскай воласці заатакаваў пад Амсціславам армію ваяводы А.Трубяцкога, у якой налічвалася да 15 тысяч ратнікаў. На Смаленшчыне ў партызанскім руху бралі ўдзел нават праваслаўныя святары. Народная барацьба хутка ахапіла амаль усю тэрыторыю Беларусі і трывала да самага вызвалення краю.
От Роман Храпачевский
К Deli2 (27.11.2001 16:22:22)
Дата 27.11.2001 17:13:50

Просто образец "национальноориентированного" "историка"

>На зыходзе 1512 года Маскоўская дзяржава распачала новую вайну за «искони русские земли» - Беларусь і Ўкраіну, што ўваходзілі ў склад Вялікага Княства Літоўскага і пад уладаю Маскоўшчыны ніколі не знаходзіліся.

>Натхнёны поспехам маскоўскі князь Васіль ІІІ кінуў свае войскі ўглыб Беларусі. Услед за Смаленскам здаліся ворагу Крычаў, Амсціслаў і Дуброўна. Крамлёўскі валадар быў настолькі ўпэўнены ў сваёй перамозе, што пад час адной з застоліц загадаў сваім ваяводам «войскі літоўскія і польскія з каралём да Масквы як быдла пугамі гнаць». Над дзяржаваю сапраўды навісла смяротная небяспека.

Да-а, "держава" его понятна какая... До сих пор у него она в "смертельной опасности" от московитов, судя по страстности писаний. Уж не "пана Адрея" писанина ? Ну как тут не присоединиться к вопросу Гераськина на голосовании в редакции Чобитка -)).
От Deli2
К Роман Храпачевский (27.11.2001 17:13:50)
Дата 27.11.2001 17:58:24

просто отрывок в "идеологически чуждом" духе, но это и хорошо - неоднообразно

>>На зыходзе 1512 года Маскоўская дзяржава распачала новую вайну за «искони русские земли» - Беларусь і Ўкраіну, што ўваходзілі ў склад Вялікага Княства Літоўскага і пад уладаю Маскоўшчыны ніколі не знаходзіліся.
>
>>Натхнёны поспехам маскоўскі князь Васіль ІІІ кінуў свае войскі ўглыб Беларусі. Услед за Смаленскам здаліся ворагу Крычаў, Амсціслаў і Дуброўна. Крамлёўскі валадар быў настолькі ўпэўнены ў сваёй перамозе, што пад час адной з застоліц загадаў сваім ваяводам «войскі літоўскія і польскія з каралём да Масквы як быдла пугамі гнаць». Над дзяржаваю сапраўды навісла смяротная небяспека.
>
>Да-а, "держава" его понятна какая...

"Дзяржава" это по-белоруски государство, речь идёт о Речи Посполитой, точнее о Великом княжестве Литовском.

> До сих пор у него она в "смертельной опасности" от московитов, судя по страстности писаний. Уж не "пана Адрея" писанина ? Ну как тут не присоединиться к вопросу Гераськина на голосовании в редакции Чобитка -)).

Это отрывки из книги: Уладзімір Арлоў, Генадзь Сагановіч "ДЗЕСЯЦЬ ВЯКОЎ БЕЛАРУСКАЙ ГІСТОРЫІ", вот вам адресс автора: bha@press2.lingvo.minsk.by (Генадзь Сагановіч) - можете выразить своё возмущение. Но по-моему скромному разумению эти отрывки вполне нормальные, просто нет дитирамбов политике московских царей. Но для обыкновенного исторического труда они и не обязательны. Разве что была бы потребность подчеркнуть "историческое значение воссоединения исконно..." и т.д. и т.п., но это уж дело вкуса.
От lex
К Deli2 (27.11.2001 17:58:24)
Дата 28.11.2001 07:00:47

Re: просто отрывок...


>Это отрывки из книги: Уладзімір Арлоў, Генадзь Сагановіч "ДЗЕСЯЦЬ ВЯКОЎ БЕЛАРУСКАЙ ГІСТОРЫІ", вот вам адресс автора: bha@press2.lingvo.minsk.by (Генадзь Сагановіч) - можете выразить своё возмущение. Но по-моему скромному разумению эти отрывки вполне нормальные, просто нет дитирамбов политике московских царей. Но для обыкновенного исторического труда они и не обязательны. Разве что была бы потребность подчеркнуть "историческое значение воссоединения исконно..." и т.д. и т.п., но это уж дело вкуса.

День добрый.
Как бы это Вам сказать... Мое ИМХО по поводу исторических исследований состоит в том, что они либо исторические, либо никакие. И то что взамен так Вам неприятных дифирамбов по поводу "присоединения исконно русских земель" начинаются другие диферамбы, направленность которых с точностью до наоборот, появляются это вовсе не признак их качества. А спорить с автором... Гм-гм... Совершенно избитый пример: Вы не пробовали где-нибудь в монастыре атеистической пропагандой заниматься? Для этих товарищей их писания - символ веры, они обсуждению не подлежат, увы. Конечно, если времени навалом - то можно попробовать, но я бы не советовал - очень уж исход предсказуем.
Всех благ...
От Deli2
К lex (28.11.2001 07:00:47)
Дата 28.11.2001 11:36:15

битва на Улле 26.01.1564

> А вот что нашел у себя (точнее у Скрынникова) по Улле (Орше) 1564 г. Армия Шеина (или Шуйского - вот память-то... Инет на работе, а библиотекА - дома) насчитывала от 14 до 20 тыс чел.

Вот что пишет проф.Э.Гудавичюс: война возобновилась 03.12.1563. По направлению Вильнюса двинулись два русских войска. Одно под руководством Петра Шуйского (24-30 тыс.) - из Полоцка через Друцк, вторая под командованием Василия Серебрянного, схожей численности, двинулась из Вязьмы. Они намеревались соединится у Орши и двигатся по направлению Минск-Вильнюс. Николай Радвила (Рыжий) и Григорий Ходкевич имели в своём распоряжении 6000 человек наёмников (это квартовое войско - профессиональное или мирного времени).

> Русские столкнулись с литовцами после 3-дневного марша вечером, продвигаясь по узкой лесной дороге. Т.о. можно сказать что были захвачены врасплох. В бою участвовали только передовые части, но тем не менее оказали врагу ожесточенное сопротивление (из отчета Радзивилла).

Главной задачей гетманов было не дать объединится русскому войску (группировкам Шуйского и Серебрянного). Радвила и Ходкевич решили оставить пехоту и быстрым маршем выйти на войско Шуйского (видимо от того из указанных вами 8 тыс. осталось 6 тыс. - без пехоты). Проходя по 7 миль в день войска ВКЛ настигли Шуйского 26.01.1564 на реке Улле севернее Чашников. Русские войска были атакованны внезапно, они только частично успели перестроится в боевой порядок. Авангард войска ВКЛ имитировал ложный отход. Понадеявшись на своё численное превосходство войска Шуйского начали преследовать убегающих, но были опрокинуты фланговым ударом кавалерии ВКЛ.

> А когда они были сбиты, то все прочие уже просто не успев построить боевой порядок смешались и бросились бежать. По потерям. Оценки разные, но русские источники говорят о 150-700 пленных (впрочем Скрынников полагает, что последняя цифра относится ко всей сумме потерь - убитыми и пленными и среди всех слоев - стрельцов, детей боярских и пр.)

Потери были большими, так как бегущих приследовала кавалерия, погибли многие военначальники, среди них и сам Шуйский. Преследование продолжалось и ночью, было полнолуние.
Войско Серебрянного было настигнуто на стыке января-февраля 1564 г. и, практически не оказав сопротивления, разбежалось.

> Ну и что мы видим? Все цифры по числености русской армии - литовские. Вы действительно считаете что они будут в своих донесениях сильно "супостатов жалеть"? Что то я сомневаюсь.

По поводу пленных нет никаких оснований для сомнения, так как пленных строго учитывали, распределяли по крепостям, им выделялись казённые деньги на содержание, потом проводились извещения о пленении, обмен, выкуп и т.д.

> К сожалению я не знаю какого-нибудь авторитетного русского источника по данному периоду. Такое чувство, что никто особенно не пишет. Или не издают их?

По-моему можно смотреть "старых" историков, Литовскую Метрику и уже указанные Акты.

С уважением
От lex
К Deli2 (28.11.2001 11:36:15)
Дата 28.11.2001 13:31:42

Re: битва на...


>Вот что пишет проф.Э.Гудавичюс: война возобновилась 03.12.1563. По направлению Вильнюса двинулись два русских войска. Одно под руководством Петра Шуйского (24-30 тыс.) - из Полоцка через Друцк, вторая под командованием Василия Серебрянного, схожей численности, двинулась из Вязьмы. Они намеревались соединится у Орши и двигатся по направлению Минск-Вильнюс. Николай Радвила (Рыжий) и Григорий Ходкевич имели в своём распоряжении 6000 человек наёмников (это квартовое войско - профессиональное или мирного времени).

Нисколько не подвергая сомнению компетентность уважаемого профессора все-таки хочется знать - откуда такая цифра
24-30 тыс. по войску Шуйского? Источники, на которые опирался Скрынников, я указал, а на чем основана сия цифирь? Но вообще все это характерно, я бы сказал. Т.е. есть три разных цифры по численности русских, все они - литовские. В исследованиях появляется четвертая, каковая отличается от всех трех в сторону увеличения самой крупной из них аж на четверть. Так что простите мне мое любопытство.

>> Русские столкнулись с литовцами после 3-дневного марша вечером, продвигаясь по узкой лесной дороге. Т.о. можно сказать что были захвачены врасплох. В бою участвовали только передовые части, но тем не менее оказали врагу ожесточенное сопротивление (из отчета Радзивилла).
>
>Главной задачей гетманов было не дать объединится русскому войску (группировкам Шуйского и Серебрянного). Радвила и Ходкевич решили оставить пехоту и быстрым маршем выйти на войско Шуйского (видимо от того из указанных вами 8 тыс. осталось 6 тыс. - без пехоты). Проходя по 7 миль в день войска ВКЛ настигли Шуйского 26.01.1564 на реке Улле севернее Чашников. Русские войска были атакованны внезапно, они только частично успели перестроится в боевой порядок. Авангард войска ВКЛ имитировал ложный отход. Понадеявшись на своё численное превосходство войска Шуйского начали преследовать убегающих, но были опрокинуты фланговым ударом кавалерии ВКЛ.

Очень интересная трактовка событий. А вот тот же Скрынников, опираясь на отчет самого Радзивилла говорит о ходе боя примерно следующее. Русские (по мнению гетмана из своей варварской спеси, полагаясь на численное превосходство - ну здесь мы простим победителя, ибо еще римляне заметили, что "при победе даже трусам позволено хвастать..." - это отнюдь не наезд на гетмана) даже отступили немного, чтобы дать врагу выйти и развернуться (ну понятно, что отступили они вовсе не поэтому, а потому что их врасплох застигли - не ожидал Шуйский встретить здесь литву, ему войско из лесу вытащить нужно было, оно растянулось поди верст на несколько по дороге). Бой был чрезвычайно упорен. Войска попеременно атаковали и отступали.
Ну а когда русские (а вот кто в этом бою реально численным превосходством обладал, учитывая, что армия Шуйского по лесной дороге растянулась - это бо-ольшой вопрос) сбиты были, то все что там еще подтягивалось уже победителям сопротивления и не оказывало.

>> А когда они были сбиты, то все прочие уже просто не успев построить боевой порядок смешались и бросились бежать. По потерям. Оценки разные, но русские источники говорят о 150-700 пленных (впрочем Скрынников полагает, что последняя цифра относится ко всей сумме потерь - убитыми и пленными и среди всех слоев - стрельцов, детей боярских и пр.)
>
>Потери были большими, так как бегущих приследовала кавалерия, погибли многие военначальники, среди них и сам Шуйский. Преследование продолжалось и ночью, было полнолуние.

Большими, говорите... Кавалерия... В лесу-то? Интересный факт... Впрочем, я не знаю - зима все-таки. Как там зимой 1564 г. со снегом в тех местах было?

>Войско Серебрянного было настигнуто на стыке января-февраля 1564 г. и, практически не оказав сопротивления, разбежалось.

Да, а вот у Скрынникова я читаю, что Серебрянный спокойно вышел в тот район, где предполагалось соединение с Шуйским. Никого там не встретил (по известным нам причинам), разорил все окрестности и преспокойно вернулся назад. Как Вам такая версия?

>> Ну и что мы видим? Все цифры по числености русской армии - литовские. Вы действительно считаете что они будут в своих донесениях сильно "супостатов жалеть"? Что то я сомневаюсь.
>
>По поводу пленных нет никаких оснований для сомнения, так как пленных строго учитывали, распределяли по крепостям, им выделялись казённые деньги на содержание, потом проводились извещения о пленении, обмен, выкуп и т.д.

Возможно, что оно и так, но я привел русские данные по пленным, а русские после этого поражения по понятным причинам никого никуда распределять не могли. Им этих пленных выкупать предстояло.

>> К сожалению я не знаю какого-нибудь авторитетного русского источника по данному периоду. Такое чувство, что никто особенно не пишет. Или не издают их?
>
>По-моему можно смотреть "старых" историков, Литовскую Метрику и уже указанные Акты.

А каких историков Вы полагаете "старыми"? И еще раз повторю свое ИМХО - нет историков "старых" и "новых", "русских" и "украинских". Есть либо историки, либо литераторы от истории. Так вот я предпочитаю первых, но у всякого свой вкус.
>С уважением
Всех благ...
От Deli2
К lex (28.11.2001 13:31:42)
Дата 29.11.2001 17:08:30

ответ

http://vif2ne.ru/nvk/forum/0/co/193515.htm
От Роман Храпачевский
К Deli2 (27.11.2001 17:58:24)
Дата 27.11.2001 18:03:37

Re: просто отрывок...


>"Дзяржава" это по-белоруски государство, речь идёт о Речи Посполитой, точнее о Великом княжестве Литовском.

А то я не понимаю... Как раз понятно, что пан считает это государство своим.
>Это отрывки из книги: Уладзімір Арлоў, Генадзь Сагановіч "ДЗЕСЯЦЬ ВЯКОЎ БЕЛАРУСКАЙ ГІСТОРЫІ", вот вам адресс автора: bha@press2.lingvo.minsk.by (Генадзь Сагановіч) - можете выразить своё возмущение. Но по-моему скромному разумению эти отрывки вполне нормальные, просто нет дитирамбов политике московских царей. Но для обыкновенного исторического труда они и не обязательны. Разве что была бы потребность подчеркнуть "историческое значение воссоединения исконно..." и т.д. и т.п., но это уж дело вкуса.

Вот еще. Оно надо бред читать про "десять веков беларусской истории" - я уже начитался про 3000 лет украинской истории, меня уже не удивишь.
От Агент
К Роман Храпачевский (27.11.2001 18:03:37)
Дата 27.11.2001 20:55:24

Re: просто отрывок...



>>"Дзяржава" это по-белоруски государство, речь идёт о Речи Посполитой, точнее о Великом княжестве Литовском.
>
>А то я не понимаю... Как раз понятно, что пан считает это государство своим.
>>Это отрывки из книги: Уладзімір Арлоў, Генадзь Сагановіч "ДЗЕСЯЦЬ ВЯКОЎ БЕЛАРУСКАЙ ГІСТОРЫІ", вот вам адресс автора: bha@press2.lingvo.minsk.by (Генадзь Сагановіч) - можете выразить своё возмущение. Но по-моему скромному разумению эти отрывки вполне нормальные, просто нет дитирамбов политике московских царей. Но для обыкновенного исторического труда они и не обязательны. Разве что была бы потребность подчеркнуть "историческое значение воссоединения исконно..." и т.д. и т.п., но это уж дело вкуса.
>


Все эти шедевры белорусской исторической мысли с сайта http://www.knihi.com/bib/historyja.html

Больше всего там мне нравится статейка некоего Ластовского "ШТО ТРЭБА ВЕДАЦЬ КАЖНАМУ БЕЛАРУСУ"
http://www.angelfire.com/wv/uv/images/vlast1.html

Несколько цитат:

Белорусы истинные арийцы!

"— Хто мы?

— Мы беларусы.

— Хто гэта беларусы?

— Беларусы — гэта народ арыйскае расы, славянскага племя. "

Некоторые белорусы "шэльмы-душапрадаўцы".

"— Чаму іншыя беларусы стараюцца гаварыць чужой мовай заміж сваёй?

— Тыя беларусы, што стараюцца гаварыць чужой мовай, унікаючы свае, бываюць або шэльмы-душапрадаўцы, ды перакіньчыкі, або проста людзі цёмныя, якіх апуталі ворагі нашага народу. "

Половая жизнь белоруса.

"Беларус павінен жаніцца толькі з беларускай, а беларуска павінна выходзіць замуж толькі за беларуса."

Еще о "шэльмах".

"— А як называецца той, хто выракаецца свайго народу?

— Той, хто выракаецца свайго народу — рэнэгат, зраднік, прадажнік — душапрадаўца. Зрада-ж — гэта найгоршая ганьба. "

Великий могучий белорусский язык.

"Ворагі нашага народу лгуць, што мова нашая не самабытная, калі кажуць: "гэта мешаніна маскоўскай і польскай моваў". Гэтак могуць гаварыць толькі нашыя зладумцы, або цёмныя людзі. Шмат вучоных людзей розных нацыянальнасьцяў навучаліся нашае мовы і пісалі аб ёй вучоныя кнігі, і усе яны у вадзін голас кажуць, што мова беларуская зусім самабытная, асобная мова, такая-ж самая асобная славянская мова, як польская ці маскоўская. "

>Вот еще. Оно надо бред читать про "десять веков беларусской истории" - я уже начитался про 3000 лет украинской истории, меня уже не удивишь.

Какие десять веков? По Ластовскому, белорусский народ был всегда! :-)

"— Адкуль узяліся на гэтай зямлі Беларусы?

— Гэтую зямлю Беларускую засяляе наш народ ад найдаўнейшых часоў. Як памяць людзкая сягае, заўсёды на гэтай зямлі жылі Беларусы. "
От Deli2
К Агент (27.11.2001 20:55:24)
Дата 28.11.2001 09:48:49

Re: просто отрывок...

>Все эти шедевры белорусской исторической мысли с сайта http://www.knihi.com/bib/historyja.html

Вообще-то это не от туда, но не в этом дело. Писалось, что "эти отрывки вполне нормальные", а не всё, что напечатанно в белоруском или каком-то другом и-нете. И не стоит обращать внимание на то, что трактовка событий "не в русле", лучше уж уделить внимание самим событиям, так как информации о них мало. При желании можно сопоставить то что пишут "свои" с тем что пишут "идеологически чуждые" (а хорошо бы и сюда выложить). Ведь знание - сила, а незнание - ... опиум для народа

С уважением
От qas
К Deli2 (28.11.2001 09:48:49)
Дата 28.11.2001 19:01:39

Re: просто отрывок...

По белоруской истории Орлов не является авторитетом, честно говоря. Намного лучше тот же Константин Тарасов пишет, очень взвешенно и нейтрально, и фактов много. А этот просто конкретную "национальную" пропаганду гонит, "рыхлит почву" для собратьев по партии, что кстати видно даже из его претензий на художественность, прямо Вальтер Скотт какой-то.
От lex
К qas (28.11.2001 19:01:39)
Дата 29.11.2001 06:27:57

Re: просто отрывок...


>По белоруской истории Орлов не является авторитетом, честно говоря. Намного лучше тот же Константин Тарасов пишет, очень взвешенно и нейтрально, и фактов много. А этот просто конкретную "национальную" пропаганду гонит, "рыхлит почву" для собратьев по партии, что кстати видно даже из его претензий на художественность, прямо Вальтер Скотт какой-то.

День добрый.
А вот кто есть сей муж: Константин Тарасов? Каковы его труды? Где и когда изданы?
Всех благ...